Το σκοτάδι που διήρκεσε 7 χρόνια, 3 μήνες και 3 μέρες

Εκείνο το πρωί της 21ης Απριλίου 1967 οι Έλληνες ξύπνησαν με εμβατήρια στο ραδιόφωνο και τανκς στους δρόμους. Λίγες μέρες πριν, οι εφημερίδες, κυρίως της Αριστεράς, τους ανέλυαν γιατί δεν πρόκειται να γίνει… πραξικόπημα.

Μόνο δύο πρωινές εφημερίδες πρόλαβαν να συμπεριλάβουν στην ύλη τους την εκδήλωση του πραξικοπήματος. Η «Καθημερινή» στην πρώτη σελίδα της με ένα μονόστηλο ανέφερε ότι «τη 2α πρωινή εξερράγη στρατιωτικό κίνημα. Συνελήφθησαν πολιτικοί άνδρες» και η «Αυγή» που πάνω από τον τίτλο της έγραφε «συνελήφθησαν από στρατιωτικούς οι Μ. Γλέζος, Λ. Κύρκος και Α. Παπανδρέου. Ασυνήθιστες κινήσεις στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων».

Ο αιφνιδιασμός ήταν πλήρης και οι πραξικοπηματίες, Γ. Παπαδόπουλος, Στ. Παττακός και Ν. Μακαρέζος, που κατέλυσαν το δημοκρατικό πολίτευμα στην Ελλάδα, εφαρμόζοντας το νατοϊκό σχέδιο «Προμηθεύς» για την αντιμετώπιση του κομμουνιστικού κινδύνου, στις 3.30 είχαν επικρατήσει αναίμακτα.

Άρχισαν τα «αποφασίζομεν και διατάσσομεν»: Απαγόρευση των συγκεντρώσεων άνω των δύο ατόμων και αναστολή άρθρων του Συντάγματος.

Η χώρα βρισκόταν σε προεκλογική περίοδο. Οι εκλογές είχαν προκηρυχθεί για τις 28 Μαϊου και όλοι ανέμεναν την πανηγυρική επιστροφή στην εξουσία του Γ. Παπανδρέου, που θα έκλεινε την παρένθεση δύο χρόνων πολιτικής ανωμαλίας γνωστής ως «αποστασίας», που είχε ακολουθήσει την παραίτησή του από την πρωθυπουργία, μετά τη σύγκρουσή του με το Παλάτι για τον έλεγχο του στρατού. Δέκα επτά χρόνια από τη λήξη του εμφυλίου με ισχυρό στρατό και ισχυρότερο παρακράτος (δολοφονία Λαμπράκη), ενώ το Παλάτι, αυτόνομος πόλος εξουσίας δεν βασίλευε. Κυβερνούσε. Οι πολιτικοί των κυβερνήσεων αυτά τα χρόνια (Πλαστήρας, Παπάγος, Καραμανλής, Γ. Παπανδρέου) δεν ασχολήθηκαν αρκετά με την εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών, ρίχνοντας το βάρος στην ανοικοδόμηση της χώρας

Στα δεξιά της ΕΡΕ ένα τμήμα της ζητούσε ήδη «έναν λοχία να σώσει τη χώρα από τον αναρχοκομμουνισμό», ενώ η Ένωση Κέντρου εθεωρείτο από πολλούς «συνοδοιπόρος» της αριστεράς και ο Ανδρέας Παπανδρέου «απρόβλεπτος και επικίνδυνος».

Το σκοτάδι διήρκεσε 7 χρόνια, 3 μήνες και 3 μέρες. Οι συλλήψεις επωνύμων και ανωνύμων άρχισαν από την πρώτη κιόλας μέρα. Φυλακές, εξορίες και βασανιστήρια έγιναν καθημερινότητα. Άμεση ήταν και η συγκρότηση των πρώτων αντιστασιακών οργανώσεων. Παλιοί αριστεροί, γνώριμοι από  τα πεζοδρόμια των Ιουλιανών, ή νέοι φοιτητές με προκηρύξεις, είτε αυτοσχέδιες βόμβες, έστελναν το μήνυμα της Ελλάδας, που αντιστέκεται. Το Πατριωτικό Μέτωπο, η Δημοκρατική Άμυνα , ο Ρήγας Φερραίος, η ΑΝΤΙΕΦΕΕ, η ΑΑΣΠΕ, το ΠΑΚ, η 20η Οκτώβρη και πολλές άλλες μεγαλύτερες ή μικρότερες ομάδες συνδεδεμένες με κόμματα ή ανεξάρτητες.

Οι διωγμοί στρέφονταν κυρίως προς την αριστερά, αλλά δεν γλύτωσαν ούτε δεξιοί, ούτε κεντρώοι, ούτε στρατιωτικοί, που αντιστάθηκαν. Σύμβολα ηρωισμού ο Αλέκος Παναγούλης και ο Σπύρος Μουστακλής. Δεν ήταν, όμως, μόνον οι επώνυμοι, που ήταν ή έγιναν γνωστοί από τις δίκες ή την πολιτική τους καριέρα αργότερα.

Ήταν και όλοι όσοι κράτησαν την ανωνυμία τους σε αυτή την προσφορά ζωής για την ελευθερία και τη δημοκρατία, χωρίς ανταλλάγματα. Όλοι εκείνοι που μίλησαν με τον θάνατο στα μπουντρούμια της ασφάλειας και της ΕΣΑ, χωρίς να πουν ποτέ τίποτε, επειδή θεωρούσαν ότι έκαναν απλά το καθήκον τους. Κι όταν αργότερα βρέθηκαν αντιμέτωποι με τους βασανιστές τους στα δικαστήρια δεν ζήτησαν την καταδίκη τους «γιατί το θέμα δεν ήταν προσωπικό» κι ας είχαν μείνει μισοί. Τέτοιο μεγαλείο ψυχής. Πού βρίσκονται σήμερα; Ποιά πατρίδα θα τιμήσει αυτή τη θυσία;

Βασίλης Ραούλης