Πως έψηναν το αρνί το Πάσχα πριν και μετά το πόλεμο στην Λάρισα- Τι προετοιμασίες γίνονταν μέχρι την “Λαμπρή” (Φωτό)

Είναι χαρακτηριστικό ότι το Πάσχα ή “Λαμπρή” για εκείνη την εποχή ήταν ένα πολύ σημαντικό γεγονός που σήμαινε την αναγέννηση της φύσης αλλά και την αναγέννηση των ψυχών σύμφωνα με την θρησκεία μας.

Με την βοήθεια της διευθύντριας του Λαογραφικού Μουσείου Λάρισας Φανής Καλοκαιρινού θα δούμε το πως εκείνοι οι Λαρισαίοι της δεκαετίας του 1930- 1940 αλλά και στις μεταγενέστερες δεκαετίες του 1960 και του 1970 γιόρταζαν την ημέρα του Πάσχα ψήνοντας οβελία αλλά και ποιες ήταν οι προετοιμασίες που έκαναν μέχρι να φτάσουν στη “Λαμπρή”

Η διαδικασία λίγο πολύ ήταν ίδια για το ψήσιμο του οβελία. Αυτό όμως που πραγματικά διέφερε σε σχέση με σήμερα είναι η ατμόσφαιρα. Ολόκληρες γειτονιές ή συγγενολόγια (έτσι έλεγαν τότε όλους τους συγγενείς) μαζεύονταν την Κυριακή του Πάσχα στις αυλές των σπιτιών ή ακόμη και στους δρόμους μπροστά στα σπίτια για να ψήσουν. Έσκαβαν λάκκους  καθώς οι δρόμοι ήταν χωματόδρομοι- ιδίως πριν από τον πόλεμο και έβαζαν φωτιά με ξύλα.

Στην συνέχεια σούβλιζαν το αρνί το οποίο πολλές φορές οι ίδιοι το έσφαζαν καθώς το μεγάλωναν για το Πάσχα. Η σούβλα ήταν ξύλινη και αφού σούβλιζαν το αρνί κάρφωναν τις διχάλες στο χώμα. Εκεί δηλαδή που θα έβαζαν την σούβλα. Στην συνέχεια όριζαν τις βάρδιες για το γύρισμα του οβελία καθώς ηλεκτρικά μηχανάκια δεν υπήρχαν. Αφού το αρνί έμπαινε στη φωτιά ξεκινούσε ο χορός καθώς  όλο και κάποιος από την παρέα θα έπαιζε κάποιο όργανο.

Η μεταπολεμική εξέλιξη δεν φαίνεται να είναι τρομερή αλλά η Κυριακή του Πάσχα γιορτάζεται με το ίδιο κέφι με χορό και γλέντι. Την μουσική ειδικά μετά την δεκαετία του 1960 την αναλαμβάνει το ραδιόφωνο πολλές φορές. Η… καινοτομία του ψησίματος είναι ότι πλέον την φωτιά την ετοιμάζουν σε μεγάλους τσίγκους όπου ψήνουν εκεί κρατώντας την θερμοκρασία για να ψηθεί γρηγορότερα το αρνί.

Πως προετοιμαζόταν για την “Λαμπρή” οι Λαρισαίοι 

Η προετοιμασία ξεκινούσε από το Σάββατο του Λαζάρου. Οι γυναίκες του σπιτιού έκαναν όλες τις προετοιμασίες. “Οι νοικοκυρές έπρεπε να έχουν καθαρό το σπίτι τους. Έβαφαν γλάστρες και άσπριζαν”, λέει η κα Καλοκαιρινού, διευθύντρια του Λαογραφικού Μουσείου.

Το Σάββατο του Λαζάρου τα παιδιά ξεκινούσαν για τα κάλαντα που στην Θεσσαλία τα έλεγαν κυρίως τα κορίτσια. Οι γυναίκες από την Παρασκευή το βράδυ ετοίμαζαν το ζυμάρι για να φτιάξουν τα Λαζαράκια. “Τα έψηναν το πρωί του Λαζάρου και τα έδιναν στα παιδιά που έλεγαν τα Κάλαντα τα οποία τότε τελείωναν με την φράση: το καλαθάκι θέλει αυγό κι τσέπη μας καρύδι. Αυγό, καρύδι και Λαζαράκια ήταν στα καλαθάκια”, περιγράφει η κα Καλοκαιρινού

Τα Λαζαράκια ήταν μικρά κουλουράκια με το ομοίωμα του Λαζάρου. Είχαν μάτια χωρίς στόμα. “Καθώς ο Λάζαρος στο κάτω κόσμο είδε πολλά άσχημα και δεν μιλούσε”, λέει η διευθύντρια το Μουσείου.

Η Κυριακή των Βαΐων ήταν μεγάλη Γιορτή. Έπαιρναν τα βάγια τα έβαζαν στο εικονοστάσι και στην συνέχεια για να  ευλογήσουν ανθρώπους ή ζώα τα χτυπούσαν στο κεφάλι. Έτσι, χτυπώντας τα δηλαδή, ευλογούσαν και τις καλλιέργειές τους.

Την Μ. Πέμπτη γινόταν το βάψιμο των αυγών με φυσικές χρωστικές ουσίες και χρησιμοποιώντας φύλλα. Το κόκκινο χρώμα έδιωχνε το κακό σύμφωνα με την παράδοση και την θρησκεία.

Έφτιαχναν τις κουλούρες της Λαμπρής για πασχαλιάτικο τραπέζι. “Οι Κουλούρες είχαν καλό ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, στολισμένο με αυγά ή με λουλούδια”, περιγράφει η κα Καλοκαιρινού.

Έρχεται η Ανάσταση με τις κωδωνοκρουσίες που διώχνουν τα κακά. Την Κυριακή του Πάσχα ήταν μια συνάντηση συγγενών φίλων και γειτόνων με μια πραγματικά μοναδική, διαφορετική ατμόσφαιρα από σήμερα, που σημασία δεν είχε τόσο το ψήσιμό όσο η συνάντηση και συνεύρεση των ανθρώπων που φυσικά ήταν ένα μεγάλο γλέντι.

Ρεπορτάζ: Πάνος Γαρουφαλιάς/ Φωτογραφίες: Πάολα Μπανάκα

*** Φωτογραφικό αρχείο Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας που προέρχεται από τις οικογένειες Μποσινιώτη, Γρ. Νασίκα και Κ. Παπαγιάννη