Ναι στην Ευρώπη – Ναι στις νέες πολιτικές δυνάμεις

Η Ελλάδα και οι Έλληνες βρισκόμαστε στην πιο κρίσιμη καμπή της σύγχρονης ιστορίας μας. Από μόνη της η απόφαση της κυβέρνησής μας για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος επισφράγισε την κατάρρευση  του ελληνικού μεταπολεμικού οικοδομήματος. Μια κατάρρευση που άρχισε στη δεκαετία του ’90. Όλοι την βλέπαμε και όλοι τη συζητούσαμε. Λίγοι βεβαίως φανερά, οι περισσότεροι όμως κρυφά.

Η πραγματικότητα αυτή αποτελεί και την αφορμή για το παρόν κοινό σημείωμά μας. Ήταν Σεπτέμβριος του 2004. Συναντήσαμε τυχαία έναν Βουλευτή του τότε κυβερνώντος κόμματος. Υπό μορφή ερώτησης/παραίνεσης του είπαμε ότι ο τόπος χρειάζεται επειγόντως μεταρρυθμίσεις, όπως ήδη είχαν κάνει πολλές συντηρητικές και σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Η απάντηση του Βουλευτή ήταν ότι η τότε κυβέρνηση είχε δρομολογήσει την «ήπια προσαρμογή». Όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων η ήπια προσαρμογή επικεντρώθηκε στην αναθεώρηση του ΑΕΠ προς τα πάνω κατά περίπου 25%, συνυπολογίζοντας τη μαύρη οικονομία σε διάφορους κλάδους, ακόμη και του κλάδου του αγοραίου έρωτα. Αύξησε δηλαδή η τότε κυβέρνηση την αξία των παραγόμενων αγαθών και υπηρεσιών της χώρας (ΑΕΠ), προσθέτοντας αξία (εισόδημα), το οποίο δεν μπορούσε να εντοπίσει και να φορολογήσει. Ταυτόχρονα διόγκωνε τις δανειακές υποχρεώσεις. Αυτές όμως ήταν πραγματικές και απαιτητές από τους πιστωτές. Μεταρρυθμίσεις δεν υπήρχαν στην ατζέντα.

Η επόμενη κυβέρνηση διακήρυξε ότι «χρήματα υπάρχουν» και ότι θα κάνει τις δίκαιες διανομές. Γι αυτή το πρόβλημα επικεντρωνόταν στην κατάστρωση στρατηγικής για τη διανομή και όχι για την πραγματική παραγωγή πλούτου.  Έτσι η πρώτη και τελευταία μεταρρύθμισή της ήταν η διανομή των πρώτων κονδυλίων στους μη έχοντες και η αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος για το 2009. Τον επόμενο χρόνο – στοχευμένα ή μη – η χώρα βρέθηκε στην αγκαλιά της τρόικα. Πάντως η τότε κυβέρνηση είχε βγάλει το πιστόλι στο τραπέζι και στόχευε την Ευρώπη στα μεγάλα της μάτια. Ακολούθησαν τα δύο μνημόνια, πενταετούς διάρκειας, με 450 περίπου συνοδευτικά νομοθετήματα. Κεντρικός άξονάς τους η λήψη οριζοντίων μέτρων. Εύκολη λύση, αλλά αναγκαία και εν μέρει δικαιολογημένη. Πάντως δεν πραγματοποιήθηκε ή δεν συντελέσθηκε καμία δομική μεταρρύθμιση.

Στις 25. Γενάρη 2015 ήλθε η νέα κυβέρνηση, κρατώντας στο ένα χέρι το ψαλίδι για να σχίσει τα μνημόνια και στο άλλο τον αναπτήρα για να ανάψει το φυτίλι και να ανατινάξει το Κούγκι. Πέντε μήνες διακυβέρνησης, πέραν από τη γνωστές τακτικές προβολής του Πρωθυπουργού και των Υπουργών του δεν έγινε καμία μεταρρύθμιση. Μάταια ο Ματέο προέτρεπε τον Αλέξη για μεταρρυθμίσεις. Δυστυχώς ο Αλέξης προτίμησε να ανάψει το φυτίλι για να κάνει τη χώρα Κούγκι, αφού προηγουμένως η πραγματική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 2%.

Ενόψει των παραπάνω θα πρέπει όλοι μας να συμμετέχουμε στο δημοψήφισμα της Κυριακής, όχι για να μην βιώσουμε το Κούγκι. Αυτό είναι πλέον αδύνατο. Θα περάσουν πολλά χρόνια, ίσως αιώνες, όπου ένας νέος Έλληνας επιστήμονας θα επισκέπτεται οποιοδήποτε Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο και τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας θα προστρέχουν προς αυτόν, για να δείξουν το θαυμασμό τους όχι μόνον για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, αλλά να ενδιαφερθούν και να συνομιλήσουν προσωπικά μαζί του. Χάσαμε την στήριξη των ανθρώπων του πνεύματος στην Ευρώπη, των μέχρι τώρα αξιόπιστων συμμάχων μας.

Στην οικονομία χάθηκε κάθε εμπιστοσύνη. Δεν υπάρχει καμία αύρα αισιοδοξίας. Η ψυχολογία αποτελεί το  κρίσιμο μέγεθος για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Για να την αλλάξεις πρέπει είτε να γίνει κάποιο μεγαλύτερο συνταρακτικό  γεγονός, από αυτά που ζούμε μέχρι σήμερα, ή όλοι μας να δράσουμε μεθοδικά και οργανωμένα. Το πρώτο και το πιο εύκολο θα είναι η έξοδος από την Ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα νομικά όπλα είναι άχρηστα για να τα χρησιμοποιήσεις σε τέτοιες περιπτώσεις, αν έχει χαθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Μπορούμε όμως ακόμα να επιλέξουμε τον δεύτερο δύσκολο δρόμο. Να ακούσουμε τη συμβουλή του αριστερού Ματέο Ρέντζι, για ένα καλύτερο αύριο σε σχέση με το χθες, με όπλο τις αλλαγές στην κοινωνία και την οικονομία και όχι τα εκβιαστικά διλήμματα.  Πρώτα να πούμε στο δημοψήφισμα της Κυριακής το μεγάλο ΝΑΙ. Μετά να ξεκινήσουμε ένα νέο κύκλο  πορείας, εντός της ευρωζώνης, εντός της Ένωσης. Να δώσουμε να καταλάβουν οι εταίροι μας ότι οι προηγούμενες πολιτικές δυνάμεις απέτυχαν διαδοχικά. Ότι οι περισσότεροι Έλληνες, ανεξάρτητα από την ιδεολογική μας αφετηρία, δεν φοβούμαστε τις μεταρρυθμίσεις. Και αυτό διατυπώνουμε και εμείς σήμερα. Οι δύο μας έχουμε διαφορετικό σημείο εκκίνησης. Ο πρώτος από μας αυτοπροσδιορίζεται ως «κοινωνιστής». Ο δεύτερος ως «λαϊκός δεξιός». Δεν μας εμποδίζει ωστόσο να πούμε ότι κράτη ή κρατικές οντότητες, στις οποίες κυριάρχησαν οι λαϊκοί δεξιοί με έντονο κοινωνικό προσανατολισμό καθώς και οι χριστιανοκοινωνιστές είχαν και έχουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη και δεν άφησαν να πεινάσει ποτέ κανένας πολίτης. Φέρουμε ως παράδειγμα τα δύο κρατίδια της Νότιας Γερμανίας, αυτά της Βαυαρίας και της Βάτης Βιττεμβέργης, που πριν από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ήταν πιο φτωχά σε σχέση με τα υπόλοιπα κρατίδια της Κεντρικής και Βόρειας Γερμανίας.  Μεταπολεμικά έκαναν πραγματικές μεταρρυθμίσεις στον πρωτογενή τομέα. Διένεμαν την αγροτική γη, με βάση τη δημιουργία δυναμικών αυτόνομων αγροτικών αυλών (Höfe). Απαγόρευσαν την κατάτμησή τους και την πώληση επιμέρους τμημάτων, αλλά επιτρέπουν μόνον τις μακροχρόνιες μισθώσεις της αγροτικής / κτηνοτροφικής επιχείρησης (θυμίζει κάπως την ελληνική νομοθεσία του 1933 περί απαγόρευσης κατάτμησης του γεωργικού κλήρου). Αύξησαν έτσι την παραγωγή και έκαναν εξαγωγές σε μικρό χρονικό διάστημα. Αντίθετα, η Ελλάδα  χρειάζεται ετησίως 5 δις ευρώ για εισαγωγή αγροτικών προϊόντων και είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που ακόμη δεν έχει κτηματολόγιο. Είναι η μοναδική χώρα που δεν έχει αποτυπώσει τις ζώνες του αιγιαλού. Είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που η κυριότητα σχεδόν του 35% της έκτασής της αμφισβητείται τόσο από τους ιδιώτες όσο και από το Δημόσιο. Πώς λοιπόν θα γίνουν επενδύσεις στον τουρισμό, όταν οι περισσότεροι τίτλοι κυριότητας βασίζονται στη χρησικτησία και ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος αμφισβήτησης της κυριότητας της έκτασης εκ μέρους του Δημοσίου. Επίσης θα μπορούσαμε να δώσουμε αναλυτικά παραδείγματα για την ποιότητα της εκπαίδευσης και υγείας που παρέχουν τα δύο αυτά κρατίδια, καθώς και για την ταχεία απονομή της δικαιοσύνης και την άψογη λειτουργία της διοίκησης και πώς τα πέτυχαν αυτά. Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις οι επιστήμονες, και οι υπάλληλοι που υπηρετούν το οργανωμένο αυτό σύστημα είναι ξένοι.

Αναφέραμε αποσπασματικά και απλουστευμένα τα παραπάνω, για να καταδείξουμε πρώτον τι εννοούμε για παράδειγμα δομικές μεταρρυθμίσεις στον πρωτογενή τομέα και ότι για την εφαρμογή τους δεν κομίζουμε γλαύκας εις Αθήνας. Εφαρμόστηκαν στις σύγχρονες γωνιές της Ευρώπης με επιτυχία. Δεύτερον ότι η συνταγή της επιτυχίας βρίσκεται στη σωστή στρώση μείγματος επιχειρηματικότητας με μπόλιασμα μικρής έκτασης κρατικού παρεμβατισμού. Και τρίτον ότι οι επώδυνες, αλλά χρήσιμες αλλαγές στην κοινωνία και οικονομία γίνονται κατά κανόνα από λαϊκές δεξιές κυβερνήσεις, αν και τελευταία τη σκυτάλη ανέλαβαν οι σοσιαλδημοκράτες με τους οικολόγους.

Γιατί να μην ακολουθήσουν οι επερχόμενες νέες πολιτικές δυνάμεις στη χώρα μας τέτοια μοντέλα ανάπτυξης; Γιατί να μην ζητήσουμε όλοι μαζί τη Δευτέρα μετά το δημοψήφισμα τη συνδρομή των εταίρων μας για την άμεση υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και την οικονομική στήριξη μέσα από το νέο μνημόνιο συνεργασίας, αλληλεγγύης και αξιοπρέπειας; Γιατί να μην πιστέψουμε όλοι μας ότι είτε εντός είτε εκτός μνημονίων πρέπει να αλλάξουμε. Γιατί να μην δείξουμε στους «φράγκους» ότι μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι από αυτούς. Αυτό που κάνουμε όταν βγαίνουμε στο εξωτερικό.

Ιωάννη Στεφανίδη, Προέδρου του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Ιωάννη Παπαδημόπουλου, Προέδρου του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Θεσσαλίας.