Το τέλος ενός μεγάλου ψυχροπολεμικού κύκλου

Ένας ιστορικός κύκλος – που άνοιξε εδώ και πάνω από μισό αιώνα – στις σχέσεις ΗΠΑ – Κούβας έκλεισε οριστικά.

Η πρόσφατη συνάντηση του Μπ. Ομπάμα με τον Ρ. Κάστρο επισφράγισε την αλλαγή πολιτικής από την υπερδύναμη απέναντι στον νησιωτικό κράτος της Καραϊβικής.

Μια σύγκρουση που εκκίνησε λίγο μετά τη νίκη της κουβανέζικης επανάστασης και την ανάληψη των ηνίων της εξουσίας από τον Φ. Κάστρο.

Η απόπειρα μετασχηματισμού των κοινωνικών σχέσεων συνάντησε την λυσσαλέα αντίδραση του αμερικανικού παράγοντα, ενώ η σύνδεση της μοίρας της Κούβας με την εξωτερική πολιτική της ΕΣΣΔ σήμανε την συστηματική προσπάθεια αποσταθεροποίησης του καθεστώτος Κάστρο.

Η αποτυχημένη απόπειρα θαλάσσιας εισβολής (η επιχείρηση στον «κόλπο των χοίρων»), οι εκατοντάδες προσπάθειες δολοφονίας του Φ. Κάστρο, το εμπάργκο από την περίοδο της προεδρικής θητείας του Τζ. Κέννεντυ δεν απέδωσαν.

Ακόμα και μετά την πτώση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» ο (οικογενειακός) πατερναλισμός των δύο Κάστρο κατάφερε να επιβιώσει.

Λίγο πριν τον τερματισμό της προεδρικής του διαδρομής ο Μπ. Ομπάμα κατανόησε πως δεν έχει νόημα η ψυχροπολεμικού χαρακτήρα εμμονή σ’ ένα ακήρυκτο πόλεμο. Μέσω δημόσιας παραδοχής, πως η Κούβα δεν συνιστά (πλέον) απειλή για τα κρατικά συμφέροντα των ΗΠΑ, σηματοδότησε την πολιτική της επόμενης μέρας.

Οριοθετώντας, τρόπον τινά, την αντιμετώπιση του ιδιόμορφου σοσιαλιστικού πειράματος από τον διάδοχό του – σ’ ενάμιση χρόνο περίπου. Άλλωστε η Κούβα έχει προχωρήσει σε κρίσιμες μεταβολές των οικονομικών της δεδομένων. Η υιοθέτηση ενός διπλού νομισματικού συστήματος (μέσω της προσέλκυσης τουριστών), η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας μέσω δημιουργίας επαγγελμάτων ιδιωτικής μορφής, οι απολύσεις εκατοντάδων χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων, έχουν αφήσει ένα ανεξίτηλο στίγμα στην σύγχρονη οικονομικοκοινωνική ζωή της χώρας.

Η διακυβέρνηση παραμένει μονοπώλιο του κομμουνιστικού κόμματος, έστω και μέσω ενός συστήματος εκλογικής τοπικών αντιπροσώπων απευθείας από τον λαό.

Σ’ αυτό το σημείο αξίζει να σταθούμε, ώστε να κατανοήσουμε την αλλαγή στρατηγικής των ΗΠΑ.

Αν παρακάμψουμε το συμβολικό βάρος των αδελφών Κάστρο, οι οποίοι νοηματοδοτούν την σύνδεση της επανάστασης των «μπαρμπούδος» («γενειοφόρων»)

με το σήμερα, ελάχιστα πράγματα συνέχουν το τότε με το τώρα.

Στην πραγματικότητα ενηλικιώνεται η τρίτη γενιά στελεχών, από το 1959 και εντεύθεν.

Η πρώτη είναι αυτή που πραγματοποίησε την επανάσταση, η δεύτερη είναι εκείνη που κληρονόμησε βιώματα (των συγγενών) και εμπειρίες (διαχείρισης εν μέσω απομόνωσης). Η Τρίτη γενιά δεν διαθέτει κάτι από τα προηγούμενα, απλά διεκπεραιώνει γραφειοκρατικούς ρόλους και λοξοκοιτάζει προς αγοραία μοντέλα.

Προφανώς οι ΗΠΑ την θεωρούν ώριμη για πολιτική και οικονομική εξαγορά, μόλις εκλείψουν φυσικά οι (προχωρημένης ηλικίας) αδελφοί Φιντέλ και Ραούλ Κάστρο. Αφού υπάρξει (ειρηνική) επιχειρηματική απόβαση αμερικάνικων εταιρειών, ώστε να πετύχει εκεί όπου απέτυχε η στρατιωτική, κατά το παρελθόν.

Το παράδειγμα του Βιετνάμ φαίνεται πως έχει αξιολογηθεί δεόντως από την πολιτική ηγεσία και τις μυστικές υπηρεσίες της υπερδύναμης.

Το αν αυτή η επιλογή δικαιωθεί είναι κάτι που θα το αποδείξει η ιστορία, σχετικά σύντομα μάλιστα.